Ажлын байранд боловсрол мэдлэг, ур чадвараас гадна нас хүйс гэх мэт шалгуур заах нь их тул эмэгтэйчүүд маань хүссэн ажилдаа орж чадахгүйн улмаас ар гэрээ тэжээх амь зуулгаа залгуулахын тулд ямар ч хамаагүй ажилд орж эрүүл мэндээрээ хохирох явдал гарсаар байна. Гэвч эмэгтэй хүн ажиллахыг хориглосон ажлын байр гэж бий. Эмэгтэй хүний биеийн онцлог үл тохирох ажлын байранд ажиллах нь үргүйдэл, савны хавдар гэх мэт хортой нөхөж баршгүй хохиролд хүргэдэг учраас эмэгтэй хүн ажиллахыг хориглосон ажлын байрны жагсаалтыг Эрүүл мэнд нийгмийн хамгааллын сайдын 1999 оны 08 дүгээр сарын 13-ны өдрийн А/204 дүгээр тушаалаар баталсан ба үүнд дараах 12 төрлийн 74 ажлын байр багтдаг байна.

Барааг худалдахад чанарын дараа ордог чухал хүчин зүйл бол гаднах үзэмж.
    Сэтгүүлч Роберт Мец ресторануудын сүлжээний эзэн Ник Оттоманели дээр хотын ариун цэврийн байцаах газраас хүмүүс ирэхэд тэрвээр: "Сайн шалгацгаа. Хэд хоногийн өмнө би танай байцаагчид гар чийдэн авах уу гэсэн чинь ажиллаж байх хугацаанд ийм юм анх удаа тохиолдлоо гэж хэлсэн" гэдэг.
  

    Энгийн юм шиг санагдавч чухам яах ёстой вэ? гэдэгт гол учир нь байгаа юм. Сонгосон ажил хэрэгтээ дэндүү үнэнч, дээдийн дээд боловсрол эзэмшин арга ухаанд төгс, уран нарийн арга мэхтэй нэгэн "ялагч" болж тодорч байгаа нь илэрхий харагдаж буйг хүлээн зөвшөөрөхөөс өөр аргагүй.
    Амьдралаа өөд нь татаж төвхнүүлэх анхны алхам болгож үнэт мэдээлэл цуглуулах, үүний тулд бусдад "нөлөө" бүхий хүмүүсийг чадварлаг ашиглаж сур. Хүн бүхий л амьдралынхаа урт хугацааны турш, тасралтгүй хэлэлцээрт үргэлж ордог. Гэр бүлийн хүрээнд эхнэр нөхөр, үр хүүхдээс эхлээд хамаатан садан, найз нөхөд, шүүх сэргийлэх, худалдагч худалдан авагч, рестораны үйлчлэгч, бармен гээд л тоо томшгүй олон хүмүүстэй харилцаанд ордог.
  

Ажлын байрны шинжилгээ, хүний нөөцийн төлөвлөлтийн үндсэн дээр хичнээн хүн шинээр авах шаардлагатай вэ гэдгийг мэдэж болно. Өөрөөр хэлбэл, хүний нөөцийн менежментийн эдгээр үе шатууд нь хоорондоо харилцан уялдаа холбоо бүхий тодорхой дэс дараалалтай чиг үүргүүд юм. Байгууллага сул чөлөөтэй байгаа орон тоонд тухайн ажлын байрны шаардлагыг хангах хүмүүсийг сонгож авахын тулд өрсөлдөөнийг хангах тооны ажиллахыг хүсэж байгаа хүмүүсийг цуглуулах хэрэгтэй болдог. Ер нь тухайн байгууллагад ажилд орохыг хүсэгчдийн тоо олон байвал, нэг талаас түүний нэр хүнд зах зээл дээр өндөр байгааг, нөгөө талаас хүний нөөцийн зөв бодлого баримталж байгааг гэрчилж байна гэж ойлгож болох юм. Өөрөөр хэлбэл, тухайн байгууллагын дүр төрх сайн байна л гэсэн үг. Байгууллагын дүр төрх сайн байх нь чадварлаг ажиллагчдыг өөртөө татах боломжийг хангаж өгч байдаг сайн талтай.
   

Иргэдээс төрийн байгууллага, тэдгээрийн албан тушаалтанд хандаж өргөдөл, гомдол гаргаж шийдвэрлүүлэх эрх нь нэгдүгээрт, иргэдийн зүгээс төрийн байгууллага, албан тушаалтны үйл ажиллагаанд хяналт тавих, гарч байгаа алдаа дутагдал, зөрчил гажуудлыг арилгах, хоёрдугаарт, өөрсдийнхөө зөрчигдсөн эрхийг сэргээж, төрөөр хамгаалуулах, гуравдагуурт, хууль ёс, нийгмийн хэв журмыг сахиулах талаар иргэн, төр хоёрын харилцааны тэгш эрхийн хэрэгжилтийн чухал механизм юм. Үүгээрээ иргэдээс төрийн байгууллага, тэдгээрийн албан тушаалтанд өргөдөл, гомдол гаргах эрх бол иргэдийн улс төрийн эрхийн нэг төрөл болдог.
Монгол Улсын Үндсэн хуулийн арван зургадугаар зүйлийн 12 дахь хэсэгт төрийн байгууллага, албан тушаалтанд өргөдөл, гомдлоо гаргаж шийдвэрлүүлэх эрхтэй. төрийн байгууллага, албан тушаалтан нь иргэдийн өргөдөл, гомдлыг хуулийн дагуу шийдвэрлэх үүрэгтэй гэж заасан юм.

Байгууллагад албан тушаалыг төлөвлөх шалтгаан нь түүний зорилттой холбоотой. Албан тушаалын төлөвлөлт нь хугацаанд үндэслэн байгууллагын хүний нөөцийн хэрэгцээг тогтоох, байгууллага дахь албан тушаалд хүрэх арга замыг мэдээлэх; байгууллагын төлөвлөгөөг хувь хүний албан тушаалтай нэгтгэж хүний нөөцийн хөтөлбөрийг сайжруулах гэсэн үндсэн зорилтуудтай байдаг. Албан тушаалыг төлөвлөхөд хувь хүн, менежер, байгууллага хариуцлага хүлээдэг байна. Хувь хүнд албан тушаалд хүрэх хувийн төлөвлөгөө байдаг. Түүнчлэн үүнд хүрэх арга замыг тодорхойлоход үүрэг хүлээдэг. Иймээс албан тушаалын төлөвлөлт нь ажилтанд мэдлэг, хүч, чадвараа зарцуулахад нөлөөлөх ба сонирхлыг нь хөгжүүлдэг байна. Хувь хүний албан тушаалын төлөвлөгөөг хөгжүүлэхэд дэмжлэг үзүүлэх нь чухал.
   

Сонголтын үйл явцын амжилт бүрдүүлэлтийн үйл ажиллагааны үр дүнгээс шууд хамаардаг. Бүрдүүлэлтийн үйл ажиллагаа нь олон тооны чадварлаг ажил горилогчдыг цуглуулж чадвал байгууллагын хувьд ажлыг сайн бөгөөд тогтвортой гүйцэтгэх хүнийг сонгож авах боломж нэмэгдэнэ. Ажил горилогчдын талаар найдвартай, үндэслэл сайтай мэдээлэл олж авахын тулд сонголтын олон янзын арга техникийг ашигладаг. Ж нь: өргөдлийн маягт бөглүүлэх,намтрыг нь бичүүлэх, боловсрол ба туршлагыг нь үнэлэх, бичгийн тест авах, ярилцлага авах гэх мэт.
   

Ажилтны сэтгэл санааны байдлын асуудал нь ажлын байрны олон асуудлын үр дагавар байж болно. Хэрэв ажилтан тодорхой нэг даргад дургүй байх буюу ажлыг нь үнэлэхгүй байна гэж бодвол, ажлын үр дүн муу байна. Асуудлын уг үндсийг олох нь заримдаа хэцүү байдаг. Олон тохиолдолд үүнийг олж тогтоох цорын ганц арга нь ажилтнаасаа асуудлаа ярихийг хүсэх явдал байдаг. Энэ нь танд болон тэдэнд хэцүү нөхцөл байдал байж болно. Нэг талаас та ажилтнуудынхаа сэтгэл ханамжтай байдлыг хэрхэн нэмэгдүүлэх талаар үнэтэй мэдээлэл олж авч чадна. Нөгөө талаас таны хийдэг ямар нэгэн зүйл асуудлын эх сурвалж болохыг олж мэдэх ёстой болно. Ажилтан ижил төстэй асуудалтай тулгардаг. Тэд үнэнч шүүмжлэл өрнүүлж, эрсдлийн хариу арга хэмжээ авах уу, эсвэл дуугүй байх уу?

Бизнес эрхлэгчдийн цөөнгүй хэсэг нь санаанд хүртэл ажиллахгүй байгаа ажилтанд шүүмжлэл өгөх нь хэцүү байдаг гэдэг. Ажилтны гүйцэтгэлийг сайжруулах үүрэгтэй шүүмжлэлийг өгөх нь тийм ч амар биш. Зөрчилдөөнтэй байдалд орохоос зайлсхийх нь биенд амар боловч ч тааруу ажилтанд ажлаа сайжруулах шаардлагатай байна гэж хэлэхээс нааш өөрөө сайжрахгүй. Ажилтны дутагдал дээр анхаарахаас илүү хүсч буй үр дүнд анхаарал тавьснаар эцсийн үр дүнг сайжруулна.