Ðлагчилахгүй байх (ажил мÑргÑжил, хөдөлмөр ÑрхлÑлт) тухай олон улÑын хөдөлмөрийн байгууллагын 111 дүгÑÑÑ€ конвенцийн 111 дүгÑÑÑ€ зөвлөмж
Гишүүн ÑƒÐ»Ñ Ð±Ò¯Ñ€ дараахь заалтыг Ñ…ÑÑ€ÑглÑхийг Бага Ð¥ÑƒÑ€Ð»Ð°Ð°Ñ Ñанал болгож байна:
I. Тодорхойлолт
1.(1) ÐнÑÑ…Ò¯Ò¯ зөвлөмжийн зорилгоор “алагчилах†гÑÑÑн нÑÑ€ томьёо нь:
(а) Ð°Ñ€ÑŒÑ Ò¯Ð½Ð´ÑÑ, арьÑны өнгө, хүйÑ, шашин шүтлÑг, ÑƒÐ»Ñ Ñ‚Ó©Ñ€Ð¸Ð¹Ð½ үзÑл бодол, үндÑÑ ÑƒÐ³Ñаа буюу нийгмийн гаралд үндÑÑлÑн ажил мÑргÑжил, хөдөлмөр ÑрхлÑлтийн Ñалбарт Ñ‚Ñгш боломж, хандлагыг үгүйÑгÑÑ…, ÑÑхүл зөрчихөд хүргÑж байгаа аливаа Ñлгаварлах, хавчин гадуурхах, ÑÑхүл давуу байдал олгох үйлдÑл;
(b) ажил олгогч, ажилчдыг төлөөлөх байгууллага буй тохиолдолд Ñ‚ÑƒÑ Ð±Ð°Ð¹Ð³ÑƒÑƒÐ»Ð»Ð°Ð³ÑƒÑƒÐ´ болон холбогдох буÑад байгууллагатай зөвшилцÑөний үндÑÑн дÑÑÑ€ гишүүн улÑад тогтооÑон ажил мÑргÑжил, хөдөлмөр ÑрхлÑлтийн Ñалбарт Ñ‚Ñгш боломж, хандлагыг үгүйÑгÑÑ… буюу зөрчихөд хүргÑж байгаа аливаа Ñлгаварлах, хавчин гадуурхах, ÑÑхүл давуу байдал олгох буÑад үйлдÑл.
(2) Тодорхой ажлын онцлогтой холбоотой тавигдах шаардлагад үндÑÑлÑÑÑн Ñлгаварлах, хавчин гадуурхах, ÑÑхүл давуу байдал олгох үйлдлийг “алагчилах†хÑмÑÑÑ… ойлголтод хамааруулахгүй.
(3) ÐнÑÑ…Ò¯Ò¯ зөвлөмжийн зорилгоор “ажил мÑргÑжилâ€, “хөдөлмөр ÑрхлÑлт†гÑÑÑн нÑÑ€ томьёо нь мÑргÑжлийн Ñургалт, тодорхой ажлын байр, ажлаар хангагдах боломж, хийж гүйцÑтгÑÑ… ажлын нөхцлийн аÑуудлыг хамаарна.
II. Бодлого боловÑруулах болон түүнийг Ñ…ÑÑ€ÑглÑÑ…
2. Гишүүн ÑƒÐ»Ñ Ð±Ò¯Ñ€ ажил мÑргÑжил, хөдөлмөр ÑрхлÑлтÑд Ð°Ð»Ð°Ð³Ñ‡Ð¸Ð»Ð°Ñ…Ð°Ð°Ñ ÑƒÑ€ÑŒÐ´Ñ‡Ð¸Ð»Ð°Ð½ ÑÑргийлÑÑ… үндÑÑний бодлогыг боловÑруулна. ÐнÑÑ…Ò¯Ò¯ бодлого нь хууль тогтоомж болон ажил олгогч, ажилчдыг төлөөлөх байгууллагын хооронд байгуулÑан хамтын Ñ…ÑлÑлцÑÑÑ€, ÑÑхүл үндÑÑний нөхцөл, практикт тохирох буÑад аргаар Ñ…ÑÑ€Ñгжих бөгөөд түүнд дараахь зарчмыг туÑгаÑан байвал зохино:
(а) ажил мÑргÑжил, хөдөлмөр ÑрхлÑлтÑд Ñ‚Ñгш боломж, хандлагыг дÑмжихийг нийтийг хамарÑан аÑуудал болгох;
(b) хүн бүрт дараахь зүйлийн хувьд Ñ‚Ñгш Ñрх, хандлага олгож, алагчилахгүй байх:
(i) мÑргÑжлийн чиг баримжаа болон ажлын байрны үйлчилгÑÑ Ò¯Ð·Ò¯Ò¯Ð»ÑÑ…;
(ii) тухайн Ñургалт, ажилд хувь хүн тохирох ÑÑÑÑ…Ñд үндÑÑлÑн Ñонголтынх нь дагуу ажил олгож, Ñургалтад хамруулах;
(iii) хувь хүний зан, туршлага, чадвар болон зүтгÑлÑÑÑ ÑˆÐ°Ð»Ñ‚Ð³Ð°Ð°Ð»Ð°Ð½ албан тушаал дÑвшүүлÑÑ…;
(iv) Ð°Ð¶Ð»Ð°Ð°Ñ Ñ…ÑƒÐ³Ð°Ñ†Ð°Ð°Ð½Ð°Ð°Ñ Ó©Ð¼Ð½Ó© халахгүй байх баталгаагаар хангах;
(v) адил хөдөлмөрт Ñ‚Ñгш шан Ñ…Ó©Ð»Ñ Ð¾Ð»Ð³Ð¾Ñ…;
(vi) ажлын цаг, амралтын цаг, жил тутмын цалинтай амралт, ажил мÑргÑжлийн аюулгүй байдал болон Ñрүүл мÑндийн арга Ñ…ÑмжÑÑ, түүнчлÑн хөдөлмөр ÑрхлÑлттÑй холбоотойгоор авахаар зааÑан буÑад нийгмийн халамжийн арга Ñ…ÑмжÑÑ, урамшуулал, Ñ‚ÑтгÑмжийг оролцуулан хөдөлмөрлөх нөхцлөөр хангах;
(c) заÑгийн газрын байгууллагууд бүх үйл ажиллагаандаа хөдөлмөр ÑрхлÑлтÑд алагчилахгүй байх бодлогыг баримтална.
(d) ажил олгогч аливаа хүнийг ажилд авах, Ñургалтад хамруулах, албан тушаал дÑвшүүлÑÑ… болон ажлын байрыг хадгалах, ÑÑхүл ажлын нөхцлийг тодорхойлохдоо алагчилах аливаа үйлдлийг гаргахгүй буюу дÑмжихгүй бөгөөд ÑнÑÑ…Ò¯Ò¯ зарчмыг Ñ…ÑÑ€ÑгжүүлÑÑ…Ñд аливаа хүн, байгууллага ажил олгогчтой хамтран шууд болон шууд буÑаар Ñаад учруулах, ÑÑхүл зөрчиж болохгүй.
(e) хамтын Ñ…ÑлÑлцÑÑ Ð±Ð¾Ð»Ð¾Ð½ аж үйлдвÑрийн харилцаанд талууд ажил мÑргÑжил, хөдөлмөр ÑрхлÑлтÑд Ñ‚Ñгш Ñрх, хандлагатай байх зарчмыг хүндÑтгÑÑ… бөгөөд хамтын Ñ…ÑлÑлцÑÑрт ажилд орох, Ñургалтад хамрагдах, албан тушаал дÑвших болон ажлын байрыг хадгалах, ÑÑхүл ажлын нөхцлийн хувьд алагчилах шинж бүхий заалт оруулахгүй байхыг хангана.
(f) ажил олгогч болон ажилчдын байгууллага нь ажилд авах, гишүүнчлÑлийг хадгалах болон байгууллагын үйл ажиллагаанд оролцох аÑуудал дÑÑÑ€ Ñлгавартай хандах аливаа үйл ажиллагааг Ñвуулахгүй байна.
3. Гишүүн ÑƒÐ»Ñ Ð±Ò¯Ñ€:
(а) алагчилахгүй байх зарчмыг:
(i) төрийн байгууллагын шууд Ñ…Ñналтад байх ажлын хувьд;
(ii) төрийн байгууллагын удирдлагад буй мÑргÑжлийн чиг баримжаа, Ñургалт болон ажлын байрны үйлчилгÑÑÑ‚Ñй холбоотой үйл ажиллагаанд Ñ…ÑÑ€ÑглÑхийг хангах;
(b) буÑад ажил болон мÑргÑжлийн чиг баримжаа, мÑргÑжлийн Ñургалт болон ажлын байрны үйлчилгÑÑний тухайд Ñ…ÑÑ€Ñгжих боломжтой болон шаардлагатай үед дараахь аргаар Ñ‚ÑдгÑÑрийн Ñ…ÑÑ€Ñгжилтийг дÑмжих:
(i) дÑÑрх зарчмын Ñ…ÑÑ€Ñгжилтийг хангах үүднÑÑÑ Ñ‚Ó©Ñ€Ð¸Ð¹Ð½ өмчит, ÑÑхүл төрийн Ñ…Ñналтад буй улÑ, хөдөө болон орон нутгийн төрийн байгууллага, ÑÑхүл агентлаг, үйлдвÑрлÑл, аж үйлдвÑрийн газрыг хөхиүлÑн дÑмжих;
(ii) дÑÑрх зарчмыг Ñ…ÑÑ€Ñгжүүлж Ð±Ð°Ð¹Ð³Ð°Ð°Ð³Ð°Ð°Ñ ÑˆÐ°Ð»Ñ‚Ð³Ð°Ð°Ð»Ð°Ð½ төрийн ÑÐ°Ð½Ð³Ð°Ð°Ñ Ñ‚Ó©Ñөв олгох гÑÑ€ÑÑ Ð±Ð°Ð¹Ð³ÑƒÑƒÐ»Ð°Ñ…Ñ‹Ð³ зөвшөөрөх;
(iii) дÑÑрх зарчмыг Ñ…ÑÑ€Ñгжүүлж Ð±Ð°Ð¹Ð³Ð°Ð°Ð³Ð°Ð°Ñ ÑˆÐ°Ð»Ñ‚Ð³Ð°Ð°Ð»Ð°Ð½ Ñургалтын байгууллагад Ñ‚ÑтгÑмж, хөдөлмөр ÑрхлÑлтийн хувийн алба, ÑÑхүл мÑргÑжлийн чиг баримжаа өгдөг байгууллагад туÑгай зөвшөөрөл олгох.
4. Бодлогын Ñ…ÑÑ€Ñгжилтийг улÑын болон хувийн Ñ…Ñвшлийн хөдөлмөр ÑрхлÑлтийн Ñалбарт дÑмжих зорилгоор ажил олгогч болон ажилчдыг төлөөлөх байгууллага байгаа бол Ñ‚ÑдгÑÑрийн болон буÑад ÑонирхÑон байгууллагын Ñ‚Ó©Ð»Ó©Ó©Ð»Ó©Ð³Ñ‡Ð´Ó©Ó©Ñ Ð±Ò¯Ñ€Ð´ÑÑн зөвлөгөө өгөх хороодын туÑламжийг зохих тохиолдолд авах агентлагыг байгуулах бөгөөд ÑнÑÑ…Ò¯Ò¯ агентлаг нь, тухайлбал:
(а) алагчилахгүй байх зарчмыг нийтийн зүгÑÑÑ Ð¾Ð¹Ð»Ð³Ð¾Ð¶, хүлÑÑн авахыг дÑмжихÑд Ñ…ÑÑ€Ñгжихүйц арга Ñ…ÑмжÑÑг авах;
(b) бодлого Ñ…ÑÑ€Ñгжихгүй байгаа тухай гомдлыг хүлÑÑж авах, шалгах болон Ñудлах, шаардлагатай тохиолдолд зөвшилцөх замаар Ñ‚ÑƒÑ Ð±Ð¾Ð´Ð»Ð¾Ð³Ð¾Ñ‚Ð¾Ð¹ нийцÑхгүй байгаа аливаа практикийг заÑах;
(c) зөвшилцлийн замаар үр дүнтÑй шийдвÑрлÑж чадахгүй байгаа аливаа гомдлыг дахин Ñ…Ñнаж, алагчилах практикийн илрÑлийг заÑах аргын талаар үзÑл бодлоо илÑрхийлж, шийдвÑÑ€ гаргана.
5. Гишүүн ÑƒÐ»Ñ Ð±Ò¯Ñ€ дÑÑрх бодлогод үл нийцÑÑ… аливаа хуульчилÑан заалтыг хүчингүй болгох, ийм төрлийн захиргааны зааварчилгаа, дадлыг өөрчлөнө.
6. Бодлогыг Ñ…ÑÑ€ÑгжүүлÑÑ… нь наÑ, хүйÑ, хөдөлмөрийн чадваргүй байдал болон гÑÑ€ бүлийн үүрÑг хариуцлага, ÑÑхүл нийгÑм, Ñоёлын Ð±Ð°Ð¹Ð´Ð»Ð°Ð°Ñ ÑˆÐ°Ð»Ñ‚Ð³Ð°Ð°Ð»Ð°Ð½ онцгойлон хамгаалуулах, халамжлуулах хүмүүÑийн Ñ…ÑÑ€ÑгцÑÑг хангах зорилгоор авч буй аливаа туÑгай арга Ñ…ÑмжÑÑнд Ñөргөөр нөлөөлөхгүй.
7. ҮндÑÑний аюулгүй байдалд харшлах үйл ажиллагаа Ñвуулж байна гÑÑÑн үндÑÑлÑлÑÑÑ€ ÑÑжиглÑгдÑÑн буюу ÑÐ½Ñ Ð½ÑŒ нотлогдÑон ÑтгÑÑдийн ÑÑÑ€Ñг чиглÑÑÑн аливаа арга Ñ…ÑмжÑÑг уг ÑтгÑÑдийг үндÑÑний нөхцөл байдалд нийцүүлÑн байгуулÑан Ñрх бүхий байгууллагад хандах ÑрхÑÑÑ€ хангаÑан тохиолдолд алагчилÑан Ñ…ÑмÑÑн үзÑхгүй.
8. Ð“Ð°Ð´Ð°Ð°Ð´Ð°Ð°Ñ ÑˆÐ¸Ð»Ð¶Ð¸Ð½ ÑуурьшÑан ажилчин болон түүний гÑÑ€ бүлийн гишүүдÑд Ñ‚Ñгш хандах талаар Хөдөлмөр ÑрхлÑÑ… зорилгоор дүрвÑгÑдийн тухай 1949 оны Конвенц (Ñ…Ñнаж өөрчилÑөн), хөдөлмөр ÑрхлÑлтийн Ñ…Ñзгаарлалтын талаар Хөдөлмөр ÑрхлÑÑ… зорилгоор дүрвÑгÑдийн тухай 1949 оны Зөвлөмжийн (Ñ…Ñнаж өөрчилÑөн) заалтыг Ñ‚ÑƒÑ Ñ‚ÑƒÑ Ñ…Ð°Ñ€Ð³Ð°Ð»Ð·Ð°Ð½ үзнÑ.
9. Ðрх бүхий байгууллагууд, ажил олгогч болон ажилчдыг төлөөлөх байгууллагууд болон зохих байгууллагууд алагчлахгүй байх зарчмыг Ñ…ÑÑ€ÑгжүүлÑÑ… үүднÑÑÑ Ñ‚ÑƒÑ…Ð°Ð¹Ð½ улÑын нөхцөл байдалд шаардлагатай цаашдын арга Ñ…ÑмжÑÑг авах талаар байнга хамтран ажиллана.
III. Салбар бүрт авч буй алагчилах үзлÑÑÑ ÑƒÑ€ÑŒÐ´Ñ‡Ð¸Ð»Ð°Ð½ ÑÑргийлÑÑ… арга Ñ…ÑмжÑÑг уÑлдуулах
10. Ðжил мÑргÑжил, хөдөлмөр ÑрхлÑлтÑд алагчилах үзÑлтÑй Ñ‚ÑмцÑÑ… аÑуудал ÑрхÑлÑÑн байгууллага Ñалбар бүрт авч буй арга Ñ…ÑмжÑÑг уÑлдуулах үүднÑÑÑ Ð±ÑƒÑад Ñалбарт алагчилах үзÑлтÑй Ñ‚ÑмцÑÑ… аÑуудал ÑрхÑлÑÑн байгууллагатай нÑгт хамтран ажиллана.