Манай өвөг дÑÑдÑÑ
ÑртнÑÑÑ Ð¾Ð»Ð¾Ð½ ÑƒÐ»Ñ Ñ‚Ò¯Ð¼Ð½Ð¸Ð¹Ð³ захиран нийгÑм харьцаа, хүн төрөлхтний хоорондох
мÑдÑÑллийн ÑˆÐ¸Ð½Ñ Ð·Ð°Ñ€Ñ‡Ð¼Ñ‹Ð³ дÑлхийн түүхÑнд Ñ…ÑÑ€Ñгжүүлж байÑны хувьд бидний уураг
тархинд аÑÑир, перÑ, Ñ…Ñтад, түвд, европын аÑар их нууцлаг мÑдÑÑллүүд удамшин
оршиж ирÑÑн байдаг. Суурин ард түмÑн конÑерватив ÑÑтгÑлгÑÑÑ‚Ñй байдаг. ÐÑгÑнт л
Ñ‚ÑгÑÑд ойлгочихÑон бол түүнÑÑÑÑÑ Ñална гÑж байхгүй. Ðом, Ñонин, телевизÑÑÑ€
хичнÑÑн үзÑж хараад ойлгохгүй. ЖишÑÑлÑÑ…Ñд, Монголыг Ñлчилгүй цөл гÑÑд
ойлгочихÑон бол манай нутаг ой модтой, Ð·Ð°Ð³Ð°Ñ Ð¶Ð°Ñ€Ð°Ð°Ñ…Ð°Ð¹Ñ‚Ð°Ð¹ гÑÑд Ñриад байхад
танайхан чинь хаана уÑанд ордог юм бÑ? Танайх чинь гол, горхи байхгүй говь цөл
шүү дÑÑ Ð³ÑÑд аÑуугаад байдаг. Газрын зураг дÑÑÑ€ том гол, мөрний зураг үзүүлÑÑд
ч нÑмÑргүй. ГÑÑ‚Ñл бид чинь бараг мÑдÑÑлÑл авч чадахгүй байтлаа Ñургаар нь
ойлгоод, мÑдÑÑд байдаг чадал увьдаÑтай.
ÐÐ½Ñ Ð±Ð¾Ð» монгол хүний боловÑрол, мÑдÑÑлÑл олж авах өвөрмөц онцлог юм. ГÑхдÑÑ
монголчууд Ñуурьшиж ÑÑ…Ñлж байна. Ийм нөхцөл байдалд манай улÑын баримтлах
боловÑролын бодлого Ñмар байх Ñ‘Ñтой вÑ?
ÐÑгд, Ñ…Ñмд төÑÓ©Ñ€ байх Ñ‘Ñтой.
Хоёрт, амьдралын зорилго шаардлагад Ñв цав нийцÑÑн оновчтой байх Ñ‘Ñтой.
Гуравт, дÑлхийн шинжлÑÑ… ухаан ÑÐ¾Ñ‘Ð»Ð¾Ð¾Ñ Ñ…Ð¾Ñ†Ñ€Ð¾Ñ…Ð³Ò¯Ð¹ байх Ñ‘Ñтой.
Дөрөвт, нÑгдÑÑн ÑиÑтем шаардлагатай байх Ñ‘Ñтой.
Бид ирÑÑдүйнхÑÑ Ð¸Ñ€Ð³ÑдÑд юу мÑдүүлÑÑ… Ñ…ÑÑ€ÑгтÑй вÑ? ÐÐ½Ñ Ð±Ð¾Ð» зайлшгүй Ñоёлт хүн
мÑдÑж байвал зохих хүн төрөлхтний Ñоёлын өв уламжлал түүний үндÑÑ ÑŽÐ¼. Ð£Ð»Ñ Ð´Ð°Ñар
өгч байгаа боловÑролын түвшин ерөнхийдөө бага ангийн түвшингÑÑÑ€ Ñ…Ñзгаарлагдаж
байна. ÐÐ½Ñ Ð½ÑŒ зүгÑÑÑ€ Ñнгийн ойлгомжтой юмыг хүндрүүлж хүний толгой ÑргүүлдÑг
манай боловÑролын дутагдалтай үйл ажиллагааны үр дүн юм. Хувь хүний унаган Ñрүүл
ÑÑтгÑхүйг буруу арга барилаар Ð´Ð°Ñ€Ð°Ð¼Ñ‚Ð°Ð»Ð²Ð°Ð°Ñ ÑˆÐ¸Ð½Ð¶Ð»ÑÑ… ухаан мÑдлÑг ÑÐ¾Ñ‘Ð»Ð¾Ð¾Ñ Ð°Ð¹Ð´Ð°Ð³,
өөрийн оюуны чадавхид итгÑдÑггүй, догматикаар, муйхраар зүтгÑдÑг нÑгÑн бүрÑлдÑн
бий Ð±Ð¾Ð»Ð¾Ñ…Ð¾Ð¾Ñ Ó©Ó©Ñ€ аргагүй. Тийм хүн манай нийгÑмд Ð·Ð°Ñ…Ð°Ð°Ñ Ð°Ð²Ð°Ð°Ð´ алхам тутамд
тааралдаж байна.
Сургуулийн хүүхдÑд хүн төрөлхтний Ñоёлын өвийг ÑиÑтемтÑй мÑдүүлÑÑ… Ñ…ÑÑ€ÑгтÑй.
Яагаад Ñоёл гÑÑд байгаа юм гÑхлÑÑÑ€ хүн болгон чадаж байх албагүй ч мÑдÑж байх
Ñ‘Ñтой онолын мÑдÑгдÑхүүн хүнийг бүх наÑанд нь дагаж түүний амьдралыг залж
тодорхойлж Ñвдаг Ñ‚ÑÑ€ зүйл нь Ñоёл байдаг.
ЖишÑÑлбÑл, Математикийн шинжлÑÑ… ухаан гÑÑ…Ñд л натурал тоо, бүхÑл тоо, рационал
тоо, иррационал тоог Ñмар шинжÑÑÑ€ нь ангилдаг, бодит тоо хуурмаг тоо гÑж юу юм
бÑ? ТÑгштгÑл, Ñ‚ÑнцÑтгÑл биш гÑж юу юм бÑ? ФункцÑÑÑ ÑŽÑƒÐ³Ð°Ð°Ñ€Ð°Ð° Ñлгаатай юм бÑ
гÑдгийг ойлгоÑон байх Ñ‘Ñтой. ТүүнÑÑÑ Ñ…Ò¯Ð½ бүр математикийн мÑргÑжилтÑн болох
албагүй. Математик бол дүрÑÑлж, харж, загварчилж байх Ñ‘Ñтой шинжлÑÑ… ухаан юм.
Ð¥ÑдүйгÑÑÑ€ физик, хими математик загварчлалыг Ñайн харуулж чаддаг боловч зориуд
томъёо, Ñ‚ÑгшитгÑл бүрийн загварыг геометр загвараар зураглан харуулж байж
математикийг ойлгуулах болно.
Бид математик загварын Ñанааг геометр Ñ‚Ð°Ð»Ð°Ð°Ñ Ð½ÑŒ, график Ñ‚Ð°Ð»Ð°Ð°Ñ Ð½ÑŠ дүрÑлÑн харж
түүний гол хуулийг ойлгож байвал амьдралд хаана ч Ñ…ÑÑ€ÑглÑж чадна.Физик, химийн
хичÑÑлийг ч Ñ‚ÑÑ€ Ñмар гол хууль үйлчлÑÑд байгааг тодорхой харуулах Ñ…ÑÑ€ÑгтÑй.
Баахан учир утагагүй томъёо үзÑж, бодлого бодуулаад чухам нарийн учрыг, хуулийн
ерөнхий тогтолцоог нÑÑн харуулж чадаагүй бол цаашид амархан мартагддаг бөгөөд
дахин ÑÑргÑж чаддаггүй. Ðливаа шинжлÑÑ… ухаанд үйлчилж байгаа ерөнхий хууль,
чанарыг нарийн цÑгцтÑй ойлгуулахыг Ñоёл гÑÑд байгаа юм.
Тодорхой шинжлÑÑ… ухааны хичÑÑлÑÑÑ Ð³Ð°Ð´Ð½Ð° цөм Ñоёлыг зайлшгүй мÑдүүлÑÑ…
шаардлагатай. Үүнд: дÑлхий ертөнцийн тогтолцол, биолог, Ñ…Ñл Ñудлал, нийгмийн
Ñоёл, урлагийн Ñоёл, ахуйн Ñоёл, технологийн Ñоёл гÑÑÑн хичÑÑл зайлшгүй байх
Ñ‘Ñтой. Манайд ÑÐ½Ñ Ñ‚Ð°Ð»Ð°Ð°Ñ€ аÑар их дутагдалтай байна.
ÐÑгдүгÑÑрт, хичÑÑлүүдийг базаж ÑиÑтемчилж чадаагүй байна.
Хоёрдугаарт, зайлшгүй Ñудалж, мÑдÑж байвал зохих Ñоёлын зарим хичÑÑл огт
орохгүй, заагдахгүй байна.
ЖишÑÑлбÑл, биологийн хичÑÑлийг гÑÑ…Ñд ургамал ÑудлалааÑаа ÑхлÑÑд амьтан Ñудлал,
хүний биеийн анатоми гÑÑ… мÑтчилÑн нÑг хичÑÑл болж базаж, ÑиÑтемчлÑÑ… Ñ‘Ñтой.
ДÑлхий ертөнцийн тогтолцлын хичÑÑл гÑÑ…Ñд газар зүй, геологи, цаг агаар, одон
орон аÑтрономийн хичÑÑлүүд багтах Ñ‘Ñтой.
Ð¥Ñл Ñудлалын хичÑÑлд үндÑÑний бичиг, төрөлх Ñ…Ñл, гадаад Ñ…Ñл багтах Ñ‘Ñтой. Ð¥Ñл
бол цаг, орон зайн ухагдахуун дÑÑÑ€ тулгуурлагдÑан байдаг. Ð¥Ñлний гол хууль
дүрÑм нь үйл үг түүний цагийн хувирал юм. ТÑÑ€ хуулийг хүүхдÑд мÑдүүлÑÑ… Ñвдал
чухал. ТÑгÑÑ…ÑÑÑ€ монгол Ñ…Ñл өнгөрÑөн одоо ирÑÑдүй гÑÑÑн гуравхан цагтай байдаг
гÑдÑг одооны аргаа өөрчлөх Ñ…ÑÑ€ÑгтÑй. Манайх чинь нийтдÑÑ Ñ…Ð¾Ñ€Ð¸Ð½ зургаан цагтай
шүүдÑÑ.ТÑÑ€ нь буÑад гадаад Ñ…ÑлтÑй их дүйдÑг. Төрөлх Ñ…ÑлÑÑ Ð³Ð°Ð´Ð°Ð°Ð´ Ñ…ÑлтÑй
харьцуулж заавал их үр өгөөжтÑй. Ð¥Ñлний нарийн мÑргÑжилтÑн бÑлтгÑж байгаа юм
шиг толгой ÑргÑм олон зүйл заагаад байх Ñ…ÑÑ€Ñггүй. Орон зайг тодорхойлÑон угтвар
дагавар, Ñул үг, төлөөний үг, Ñ‚ÑмдÑг нÑÑ€ мÑдÑж байхад Ñ…Ñн ч гÑÑÑн өөрийн
Ñаналаа гадаад Ñ…ÑлÑÑÑ€ чөлөөтÑй ойлгуулаад байдаг. ТÑÑ€ нь аÑндаа хөгжөөд Ñ…Ñл
дорхноо Ñурчихдаг.
Ðийгмийн Ñоёлын хичÑÑлийг жинхÑÐ½Ñ Ð³Ò¯Ð½ утгаар нь түүхÑÑÑ ÑхлүүлÑÑд хууль, Ñрх
зүйгÑÑÑ€ нь дамжуулаад амьдралтай холбож үзÑÑ… Ñ…ÑÑ€ÑгтÑй. ЯлангуÑа арван гурав,
арван дөрөвдүгÑÑÑ€ зууны дÑлхийн түүх бол Ñ‚ÑÑ€ чигÑÑÑ€ÑÑ ÐœÐ¾Ð½Ð³Ð¾Ð»Ñ‹Ð½ түүх шүү дÑÑ.
Ðль ч улÑын түүхийг аваад үзÑÑ…Ñд Монголтой холбоотой байдаг. Ðмьдрал гүн ухаан,
филоÑофийг шашны Ñургаальтай холбож Ñайхан тайлбарлах Ñ…ÑÑ€ÑгтÑй. Худалдаа,
Ñанхүү, зÑÑлийг аÑуудлыг ч өнгөц туÑгаад өгөхөд гÑмгүй.
Урлагийн Ñоёлын хичÑÑл бол Ð±Ð°Ñ Ð» дуу хөгжим, дүрÑлÑÑ… урлаг, утга зохиолын
хичÑÑлийг нÑг ÑиÑтемд оруулж базÑан хичÑÑл байх Ñ‘Ñтой. ÐÐ½Ñ Ñ…Ð¸Ñ‡ÑÑлÑÑÑ€ урлагийн
олон Ñнзын урÑгал, түүхийн нандин бүтÑÑлүүдийг таниулж, тайлбарлаж хүнийг
Ñ‚ÑнгÑрлÑг зиндаанд аваачих Ñ…ÑÑ€ÑгтÑй. ТүүнÑÑÑ Ð½Ñг нот ÑараачÑан шиг, шүлÑг
уншÑан шиг өнгөрөөж болохгүй. Зураг хөгжим, уран Ð·Ð¾Ñ…Ð¸Ð¾Ð»Ð¾Ð¾Ñ Ð³Ð°Ð´Ð½Ð° театр, балет,
кино телевиз гÑÑд өчнөөн урлагийн төрөл огт дурÑагдахгүй өнгөрч байгааг өөрчлөх
Ñ…ÑÑ€ÑгтÑй.
Ðхуйн Ñоёл бидний өдөр тутмын амьдралын Ñ…ÑÑ€ÑглÑÑ ÑŽÐ¼. Ийм хичÑÑл байх Ñ‘Ñтой.
Ðхуйн Ñоёл бол дотроо хуультай онолтой байдаг. Ðрхитектур, дизайны мÑдлÑгÑÑÑ
гадна антропометрик, Ñргономик, өнгө зохицуулах ухааны анхны мÑдлÑгийг Ñоёлт
хүн зайлшгүй ÑзÑмшÑÑн байх шаардлагатай. Ðриун цÑвÑÑ€, халдваргүй Ñрүүл орчин,
Ñкологийн цÑвÑÑ€ орчин бол бидний амьдрал юм. Ðмьдрах орчноо шинжлÑÑ… ухааны
үндÑÑн дÑÑÑ€ тохижуулах аÑуудал улам бүр газар аван хөгжÑÓ©Ó©Ñ€ байна. ÐÐ½Ñ Ð±Ð¾Ð»
бидний гÑÑ€, бидний ажлын газар, бидний үйлчлүүлдÑг газар юм. Бидний үйлдвÑрлÑж,
бүтÑÑж байгаа зүйл ч гÑÑÑн ахуйн Ñоёлын өндөр шаардлагыг хангаÑан байх Ñ‘Ñтой.
Ийм боловÑрол дунд Ñургуульд зайлшгүй ордог байх Ñ‘Ñтой. Бидний амьдрал
хөдөлмөрөө зохицуулна гÑдÑг чинь Ð±Ð°Ñ Ð°Ñ…ÑƒÐ¹Ð½ Ñоёл юм.
ИймÑÑÑ Ð³ÑÑ€ бүл төлөвлөлт, компьютерийн хичÑÑлийг ч Ð±Ð°Ñ ÑÐ½Ñ Ñ…Ð¸Ñ‡ÑÑлд базаж
цогцоор нь оруулах Ñ…ÑÑ€ÑгтÑй. Хүн, нийгмийн хөгжлийн хамгийн гол тулгуур хүчин
зүйл нь техник, технологийн хөгжил байдаг. Технологийн Ñоёлыг улÑÐ°Ð°Ñ Ñ‚ÑƒÑгайлан
анхаарч туÑдаа бие дааÑан хичÑÑл болгож заах мÑргÑжилтÑн багш бÑлтгÑж оруулах
Ñ…ÑÑ€ÑгтÑй.Технологи бол өөрийн гÑÑÑн түүхтÑй, дотроо тодорхой зарчимтай, ангилаж
ÑиÑтемчилж болдог шинжлÑÑ… ухаан юм.
Хүн төрөлхтний Ñ…ÑÑ€ÑглÑж байгаа материаллаг баÑлгийг бүтÑÑж байгаа зарчим Ñ…ÑдхÑн
гол үзÑгдÑл дÑÑÑ€ тулгуурлаж байдаг. Хайлуулах цутгах, тамгалах, Ñ…ÑвлÑÑ…, таÑдах,
наах гÑÑ… мÑÑ‚. Металл ч адилхан, шавар ч адилхан, платмаÑÑ Ñ‡ адилхан.
Орчин үед ÑрчимтÑй хөгжиж байгаа нано микро технологи ч ерөнхийдөө ижил
зарчимтай байдаг. Үүний гол үзÑл Ñанаа, зарчмуудыг Ñурагчдад ойлгуулвал манай
ÑÑргÑлÑн толгойнууд юугаар ч юу хийчих улÑууд шүү дÑÑ. Заавал гадны технологийг
Ñохроор хуулбарлах Ñ…ÑÑ€Ñггүй юм.
Ерөнхий боловÑролын аÑуудалд онолын чиглÑлтÑй ийм Ñоёлын үндÑÑн мÑдлÑгийг
Ó©Ð³Ó©Ñ…Ó©Ó©Ñ Ð³Ð°Ð´Ð½Ð° практикум гÑдÑг хичÑÑлийн төрөл маш чухал байр Ñуурь ÑзÑлнÑ. Хүн
юмыг гараар хийж амьдрал дÑÑÑ€ туршиж байж мÑдлÑг нь жинхÑÐ½Ñ Ð±Ò¯Ñ‚ÑÑлч болдог.
ЖинхÑÐ½Ñ Ð¿Ñ€Ð°ÐºÑ‚Ð¸ÐºÑƒÐ¼Ñ‹Ð½ хичÑÑл дÑÑÑ€ дуулж хуурдаж, биеийн тамир хөөж, гар урлалын
бүтÑÑл туурвидаг байх Ñ…ÑÑ€ÑгтÑй. ТÑгÑхдÑÑ ÑÐ½Ñ Ð½ÑŒ хүүхÑд бүрийн дур Ñонирхол,
авьÑÐ°Ñ Ñ‡Ð°Ð´Ð²Ð°Ñ€Ð°Ð°Ñ ÑˆÐ°Ð»Ñ‚Ð³Ð°Ð°Ð»Ñан Ñонголт байвал зүгÑÑÑ€. Ðнги өгÑÓ©Ñ… тутам бүхÑл
бүтÑн ÑÑдвÑÑÑ€ бүрÑн дүүрÑн практикумын ажил хийлгÑж байвал их үр дүнтÑй
байхÑан.
ЖишÑÑлбÑл, гахайн ферм байгуулах төÑөл боловÑруулахад байшин барилгын зураг
төÑөл тооцоог гаргуулж, Ñдийн заÑгийн тооцоог хийлгÑж болно. Биологи,
зоотехникийн Ñ‚Ð°Ð»Ð°Ð°Ñ Ð½ÑŒ Ñудлуулж ажлын байрны зохион байгуулалтыг гоо Ñайхан,
Ñрүүл ахуйн Ñ‚Ð°Ð»Ð°Ð°Ñ Ð½ÑŒ анхаарч улÑын Ñмар Ñмар Ð³Ð°Ð·Ñ€Ð°Ð°Ñ Ð·Ó©Ð²ÑˆÓ©Ó©Ñ€Ó©Ð» авдаг, хүнд
Ñуртлын шат дамжлагыг Ñаж давах, хөрөнгө мөнгөө Ñ…Ð°Ð°Ð½Ð°Ð°Ñ Ñаж боÑгох бүх л талын
амьдарлын аар Ñаар зүйлийг хамарч оруулÑан байвал хүүхÑд амьдралд Ñайн
бÑлтгÑгдÑж гарах болно.
Ер нь практикумын төÑөл их фантази, мөрөөдлийн шинж чанартай байх туÑмаа Ñайн
юм. Практикумын ажлыг бүх мÑргÑжлийн багш нар үзÑж, Ó©Ó©Ñ€ Ó©Ó©Ñ€Ñдийн үнÑлгÑÑ,
дүгнÑлт, зөвлөлгөөг өгдөг байвал бодит үнÑлÑмж бий болно. Цаашид хүүхÑд
мÑргÑжлÑÑ Ñонгох, их дÑÑд Ñургуульд Ñуралцахад ч Ñ‚ÑƒÑ Ð´Ñм болно. Манай дÑÑд,
туÑгай боловÑролын ÑиÑтемийг онолын чиглÑлтÑй Ñудалгаа шинжилгÑÑний
зориулалтгай их Ñургууль, практик чиглÑлтÑй инженер, техникчид бÑлтгÑÑ… дÑÑд
Ñургууль гÑж Ñлгахгүй бол боловÑролд хий дÑмий хөрөнгө мөнгө их үрÑгдÑж байна.
ИхÑнх ажлын мÑргÑжил тийм их онолын өндөр, нарийн мÑдлÑг шаардагддаггүй. Их,
дÑÑд Ñургуулийн үзÑж байгаа программын түвшин ижилдүү боловч нÑг нь жаахан
Ñудалгаа шинжилгÑÑний арга барил руу хазайÑан, гүнзгийрүүлÑÑн олон жилийн
Ñургалттай, нөгөө нь практик тал руугаа Ñ…ÑлбийÑÑн богино хугацааны Ñургалттай
байвал зохино.
Ðль ч Ñургалтад нÑг ийм зүйлийг анхаарах Ñ…ÑÑ€ÑгтÑй. УлÑÐ°Ð°Ñ Ð±Ò¯Ñ€ зориуд тийм
шаардлага тавьдаг байхад илүүдÑхгүй. ÐÐ½Ñ Ð½ÑŒ юу юм Ð±Ñ Ð³ÑхлÑÑÑ€ шинжлÑÑ… ухааны гол
хууль дүрÑм, томъёог хүүхдийн чадалтай чадалгүйг үл харгалзан заавал
цÑÑжлүүлдÑг байх Ñ…ÑÑ€ÑгтÑй. Хууль, дүрмÑÑ Ñ†Ó©Ð¼Ð¸Ð¹Ð³ мÑдÑж байгаа хүн цÑгцтÑй,
тодорхой ÑÑтгÑж чадна. Оронцоглоод, барагцаалаад байхгүй.
МÑдлÑгÑÑ Ñ…ÑÑ€ÑглÑÑд, даÑгалжуулаад байхаар хүн аÑндаа ухаан цоорч ирдÑг.
Ð¥ÑÑ€ÑгцÑÑÑ‚Ñй мÑдÑÑллÑÑ Ñрж олж авч чаддаг болно. Одоо хүн хангалттай мÑдÑÑлÑл
авч байна. Харин түүнийг ойлгож, туÑгаж авах чадвартай болгох Ñ…ÑÑ€ÑгтÑй. Ðрд
түмÑн маань бүгдÑÑÑ€ÑÑ Ñ‚Ó©Ñ€Ó©Ð»Ñ…Ð¸Ð¹Ð½ ÑÑргÑлÑн, дÑÑÑ€ нь ухаан цоорхой, уÑн хатан,
компакт мÑдлÑг боловÑролтой болчихвол Ñмар ч алт ÑрдÑнÑÑÑ Ò¯Ð½ÑÑ‚Ñй баÑлаг Ñ‚ÑÑ€
болно. Үүнд нÑг их мөнгө хөрөнгө зарцуулаад байх Ñ…ÑÑ€Ñггүй. Зөвхөн зохион
байгуулалт, хуулиа Ñайжруулахад хүрÑлцÑÑÑ‚Ñй. Ийм иргÑншÑÑн Ñоёл боловÑролтой
ÑƒÐ»Ñ Ðзид байтугай дÑлхийд гÑлалзан бадрах нь дамжиггүй.
ÐÑ… Ñурвалж : www.medeelel.mn
Танд энэхүү мэдээлэл таалагдаж байвал Like дараарай! |