Ажилд авна гэсэн зарын дагуу очоод оюутан гэдгээ хэлбэл авахгүй гэсэн үгийг өмнөөс нь  түвэггүйхэн  чулуудна. Ингээд л хичээлийнхээ завсар зайгаар унааныхаа мөнгө, сургалтын төлбөрөө олох гэсэн санаа “будаа” болно. Үүнээс үүдэн ажилгүй залуучуудын тоо нэмэгдэж, залхуу, ажил хийдэггүй гэсэн муу нэр зүүхэд хүрдэг.
Өнгөрсөн оны байдлаар бүртгэлтэй ажилгүйчүүдийн 22.4 хувийг  15-24 насны залуучууд эзэлж байгаа юм. Энэ нь чамгүй тоо бөгөөд уг үзүүлэлтийг багасгахад ажил олгогч эздийн оролцоо чухал гэдэг нь тодорхой. Өөрөөр хэлбэл оюутан гэж гололгүй ажилд авах юм бол ажилгүйчүүдийн тоог цөөрүүлэхэд ихээхэн тус нэмэр болно. Өнөөдөр 15-24 насны залуучуудын 65.3 хувь буюу 191.8 мянга нь их дээд сургуульд сурдаг. Их, дээд сургуулиудад сурч байгаа оюутнуудын хувьд хичээлээ зохицуулан  ажил хийх боломж бүрэн нээлттэй байдаг. Тэр тусмаа ахлах ангийн оюутнуудын хувьд ихэнх кредит цагаа өмнөх ангиуддаа цуглуулчихдаг болохоор зарим хичээлгүй өдөр ажил хийх бүрэн боломжтой.  Өөрөөр хэлбэл хичээлийнхээ хажуугаар  ажил хийхэд ямар ч саадгүй гэж  болно. Оюутнуудын хөдөлмөр эрхлэлтийн байдлыг авч үзэхэд ихэнх нь шөнө оройн цагаар баар, цэнгээний газруудад зөөгч, хамгаалагч хийхээс цааш хэтэрдэггүй. Энэ нь эргээд оюутан залуучуудыг гэмт хэрэгт холбогдоход нөлөөлдөг гэхэд хилсдэхгүй.  Их, дээд сургуулиудын оюутнуудын гэмт хэрэгт холбогдох байдал сүүлийн жилүүдэд байнга өсч байгаа нь үүнийг батална. 2007 онд 55 их, дээд сургуулийн 181 оюутан гэмт хэрэгт холбогдож байсан бол өнгөрсөн онд 185 болон өссөн үзүүлэлт гарчээ. Ийнхүү гэмт хэрэгт холбогдож байгаагийн бас нэг шалтгаан нь оюутан залуучууд хийх ажилгүй, зав чөлөө ихтэй байгаа явдал юм. Харин сүүлийн үед төр засгийн хэмжээнд оюутан, залуучуудын хөдөлмөр эрхлэлтэд нэлээд анхаарал хандуулж байгаа. Монгол Улсын Мянганы хөгжлийн сорилтод суурилсан үндэсний хөгжлийн цогц бодлого болон Засгийн газрын мөрийн хөтөлбөрт хүн амын хөдөлмөр эрхлэлт тэр дундаа оюутан залуучуудын хөдөлмөр эрхлэлтийн асуудлыг тусгасан байдаг. Тиймээс ч ажлын байранд шилжиж байгаа залуучуудын ажилгүйдлийн түвшинг 2015 он гэхэд 2.5 хүртэл хувиар бууруулах зорилт тавьсан. Мөн энэ оныг Засгийн газраас “Оюутны оролцоог дэмжих жил” болгон зарлаж байгаа нь оюутан, залуучууддаа анхаарал хандуулж байгаагийн бас нэг илрэл юм. Оюутнууд  жилээс жилд нэмэгдэж байгаа сургалтын төлбөрөө төлөх, өөрийн гэсэн орлоготой болох гэж  ажил эрхлэх сонирхол ихээхэн байдаг. Жил бүр их, дээд сургуульд суралцагсдын 16 хувь нь буюу 20 мянга орчим оюутан олон чиглэлээр боловсрол эзэмшиж байгаагийн 73.2 хувь нь  хөдөлмөр эрхлэлтийн албаар дамжуулан, ажил эрхлэх хүсэлтээ гаргадаг байна. Харин энэ хүсэл эрмэлзлэлийг нь хангах ажлын байр хангалтгүй  байгаагаас үүдэн ажилгүйчүүдийн тоо нэмэгдсээр байдаг.