Дэлхийд АНУ-ын гүйцэтгэх үүрэг
АНУ-ын Ерөнхийлөгчийн сонгуулийн дүнгээс хийж болох нэг
дүгнэлт бол Америкийн сонгогчид өөрийн орны гадаад бодлогод дорвитой
өөрчлөлт хийхийг хүсч байгаа явдал юм. Ерөнхийдөө бол болзошгүй
өөрчлөлтүүдийн чиглэлийг онцгойрох явдлаас олон талын харилцаанд
шилжиж, АНУ бол «дэлхий дээрх цорын ганц сод гүрэн» гэдэг яриаг орхих
явдал хэмээн тодорхойлж болно. Америкийн Ерөнхийлөгч нараас албан
тушаалдаа орохоос нь өмнө юуг ч хүсэн хүлээж байлаа гэсэн тэд янз
бүрийн мөргөлдөөнд орооцолдох юмуу татагдан орж байсан, ингэхлээр
Обама Америкийг захирах болсноор Америкийн түүхэнд энх тайвны эрин үе
эхэлнэ гэж хүсэн хүлээх хэрэггүй. Обама хоёр дайнд нэгэнт оролцож
байгаа орны жолоог барих болно. Тиймээс ч хоёр мөргөлдөөний талаар хийх
зүйл нь түүний захиргаа ямар замаар явахыг тодорхойлогч хүчин зүйл
болно.
Ирак
«Дайныг амжилттай дуусгахуйцаар» өөрийн зорилго, стратегийг
хянан үзэх тушаалыг Ирак дахь цэргийн командлалд өгнө гэж Барак Обама
мэдэгдсэн. Гэхдээ шинэ Ерөнхийлөгчийн хэлснээр цэргийнхэн үүнд маш их
хариуцлагатай хандах ёстой. Иракийн Засгийн газарт өөрийн зэвсэгт
хүчнийг бэхжүүлэхэд цаг хугацаа хэрэгтэй гэж Обама үзэж байна. Ийм
учраас шинэ Ерөнхийлөгч тангараг өргөсөн өдрөөс эхлэн 16 сарын дотор
Америкийн цэргийг Иракаас аажмаар гаргахыг санал болгож байна.
Ингэхлээр америкчууд 2010 оны тавдугаар сарын эцсээр Иракаас бүрэн гарч
явах ёстой болж байна.
Онолын хувьд энэ нь Обамагийн бодлогын асар их амжилт болж болох юм.
Гэхдээ «Аль-Каида»-гийн эсрэг тусгай ажиллагаа явуулах учиртай
Америкийн анги, салбаруудыг Иракт ялгаагүй үлдээнэ, ийм учраас цэрэг
бүрэн гаргах тухай ярих аргагүй билээ.
Афганистан
Афганистан нь шинэ Ерөнхийлөгчийн хамгийн ноцтой асуудал болж
болох юм. Иракт зэвсэгт сөргөлдөөн намждаг юм гэхэд Афганистанд дайн
улам ширүүснэ. Обама сонгуульд ялмагцаа Афганы асуудалд анхаарлаа
төвлөрүүлэхээр амласан. Тэр үед тэрбээр Афганистан руу нэмж цэрэг
илгээнэ, үүний зорилго нь юуны өмнө «Аль-Каида»-гийн толгойлогчид, гол
нь Усама бен Ладены дарах явдал гэж мэдэгдсэн билээ. Түүнээс гадна
Обама манай цэрэг «Аль-Каида»-гийн толгойлогчдыг ямар оронд бүгэж
байгаагаас үл шалтгаалан устгах ёстой, энэ ажиллагааг Пакистан
зөвшөөрсөн зөвшөөрөөгүй хамаагүй устгах ёстой гэсэн юм.
Эцсийн эцэст Афганистан, Пакистан хоёрын хилийн дагуу
байрласан талибууд, «Аль-Каида»-гийн гишүүдийн хүчийг дарж, Афганистаны
нөхцөл байдлыг сайжруулах үйл ажиллагааг Афганы Засгийн газар хэр
зэрэг үр ашигтай ажиллах, АНУ Пакистантай харилцаагаа хэр зэрэг
амжилттай хөгжүүлж чадахтай холбон үзэж байна. Обама АНУ-ын гадаад
бодлогыг Америкийн уламжлалт үнэт зүйлсийн голдиролд оруулах бодолтой
байгаа бөгөөд исламын аядуу төлөөлөгчидтэй хамтран ажиллахаа нэгэнт
мэдэгдсэн билээ. Энэ бүхэн нь «Аль-Каида»-г сурталчлах явдлыг сөрөн
эсэргүүцэхэд АНУ-д туслах ёстой гэж Обама үзэж байна.
Терроризмтай хийх дайн
Гэхдээ ялангуяа Обамагийн өөр нэг мэдэгдлийг анхаарч үзвэл тийм
яриа хэлцээ хийх тийм ч хялбар биш байх болно. Тэрбээр «Америкт шууд
аюул учруулах террористуудын эсрэг» цэргийн хүч даруй хэрэглэхэд бэлэн
байхаа тодорхой ойлгуулсан юм. «Терроризмтай хийх дайны» фронт дээрх
уламжлалт цэгүүдээс гадна хэд хэдэн шинэ газар, тухайлбал Алжир,
Сомалид Обама анхаарах ёстой болно.
Иран
Энд маш ноцтой хямрал дэгдэж болно. Тегеран юу хийх вэ гэдгээс нөхцөл байдал их хэмжээгээр шалтгаалана.
Хэрэв Ахмадинежадын Засгийн газар уран баяжуулах хөтөлбөрөө
үргэлжлүүлсээр байвал Америкийн шинэ засгийн газар Ираны эсрэг олон
улсын хориг арга хэмжээг чангатгахыг шахаж шаардаж болох юм. Хэрэв
Ираны цөмийн хөтөлбөр цөмийн зэвсэг хийх зорилготой нь тодорхой
болбол Израиль Ираны цөмийн объектуудад цохилт өгөхөд хүргэж мэднэ.
Үүний уршиг аймшигтай байх болно. Барак Обама Ирантай ямар нэг болзол
тавилгүйгээр ярилцахаар төлөвлөж байгаагаа мэдэгдсэн. Тэглээ ч гэсэн
тийм хэлэлцээ Ерөнхийлөгч нарын түвшинд болно гэх магадлал бага.
Тегераны одоогийн эрх баригчид цөмийн хөтөлбөрөөсөө татгалзахгүй л
болов уу, иймээс аливаа хэлэлцээрт Иран олон улсын хамтын нийгэмлэгийн
хяналтын дор уран баяжуулах эрхтэй гэх заалт орох болно.
Ойрхи Дорнод
Жорж Буш Израиль, Палестины хооронд 2008 оны эцэс гэхэд
найрамдлын гэрээ байгуулна гэж найдсан, гэвч түүний найдвар талаар
болсон билээ. Вашингтон Ойрхи Дорнодод энх тайван тогтоохын төлөө
тэмцэлд хэдий хэмжээгээр хол ахихыг Обама шийдэх ёстой болж байна. Тэр
шийдэл хоёрдугаар сарын 10-нд Израильд болох сонгуулийн дүнгээс их
хэмжээгээр шалтгаалах болно. Холбогдогч талууд харилцан буулт хийхэд
бэлэн байхгүйгээр ямар нэг зүйл бүтээх боломжгүй
Ойрхи Дорнодын тогтвортой байдлын нэг чухал хүчин зүйл нь Сири юм.
Америкийн шинэ Засгийн газар Иракт явуулж байгаа үйл ажиллагаагаа
дэмжүүлэх талаар Сиритэй тохиролцох хэрэгтэй болно.
Орос
Кавказад наймдугаар сард болсон хэрэг явдал «Хүйтэн дайны» үеэс
хойш Өрнөд, Оросын харилцаанд хамгийн ноцтой хямрал үүсгэв. Орос,
Гүржийн зэвсэгт мөргөлдөөн бүх гомдол, дургүйцлийг ил гаргаж,
Америкийн шинэ Засгийн газар Кремлийн талаар ямар бодлого явуулах
тухай асуудлыг хурцаар тавьсан билээ. Вашингтон хэд хэдэн асуудлаар
Москвагийн дэмжлэг авах шаардлагатай байна. Жишээлбэл, Ираны асуудлыг
шийдвэрлэхэд Москвагийн тусламж хэрэгтэй байна. Дарфурын нөхцөл
байдлыг зохицуулахад НҮБ-ын Аюулгүйн Зөвлөлд Оросын дэмжлэг зайлшгүй
чухал байна.
Юуны өмнө Гүрж, Украин НАТО-д нэгдэхийг эрмэлзэж байгаа асуудлыг яах
вэ гэдгийг АНУ-ын шинэ Ерөнхийлөгчийн Еасгийн газар шийдэх ёстой
болж байна. Гүржийн гишүүнчлэлийн асуудал тун алс ирээдүйн хэрэг гэж
Бушийн Засгийн газар хүртэл хүлээн зөвшөөрсөн хэдий ч Обама Москватай
харилцаагаа сайжруулахад орон зай их байна.
Өөр нэг асуудал бол Польш, Чехт пуужингийн довтолгооноос хамгаалах
систем байрлуулах тухай Америкийн төлөвлөгөө юм. Энэ төлөвлөгөө Оросын
эрх баригчдыг маш ундууцуулж байгаа юм. Америк төлөвлөгөөгөө хянан
өөрчлөх үү, үгүй юу гэдэг нь гол асуудал болж байна. Обама Оростой
хэрхэн харилцах нь цөмийн зэвсэг хураах асуудлаарх түүний байр
сууринаас тодорхой болно. АНУ, Орос хоёр цөмийн зэвсгийг цаашид
хорогдуулах тухай хэлэлцээ хийх эсэх нь нэн чухал зүйл юм.
Умард Солонгос
БНАСАУ-ын удирдлагын сүүлийн үеийн зарим алхамыг сайны тэмдэг
гэж үзэж болно. Жишээлбэл, терроризмыг дэмжигч орнуудын жагсаалтаас
хассаны хариуд цөмийн хөтөлбөрийг хэрхэн зогсоож байгааг ажиглахаар
санал болгосон журмыг Пхеньян зөвшөөрсөн. Үүний сацуу БНАСАУ өөртөө
нэгэнт байгаа цөмийн зэвсгийг хэвээр үлдээх бодолтой байгаа юм. АНУ
болон бусад орон цөмийн зэвсгээс татгалзах нь зүйтэй гэдэгт Умард
Солонгосын коммунист удирдлагыг итгүүлж чадах уу гэдэг бол том асуудал.
Ким Чен Ирийн эрүүл мэндийн байдлын тухай зөрчилтэй мэдээтэй уялдан
Умард Солонгосын хэнтэй нь хэлэлцээ хийх вэ гэсэн хамгийн ойлгомжгүй
зүйл гарч ирж байна.
Хятад
Дэлхий дээр эдийн засгийн нөлөө нь хүчтэй болсоор байгаа
Хятадтай харилцах харилцаа Америкийн шинэ засгийн газрын гол асуудлын
нэг мөн. Хятад өөрөө Цагаан Ордны хувьд асуудал биш ч гэсэн Тайванийн
статусын тухай асуудал, эсвэл Түвдийн нөхцөл байдал маш ноцтой өдөөгч
юм. Сүүлийн жилүүдэд Бээжин дотоодын зах зээлээ хөгжүүлэх асуудал
эрхлэж байна, энэ нь Бээжингийн тэргүүлэх чиглэл байсан цагт
Америк-Хятадын харилцаа тогтвортой байх болно. Обама БНХАУ-тай харилцах
харилцаанаас илүү их зүйл хүсэн хүлээж байна гэж хэн ч хэлэхгүй байгаа.
Шинэ дипломат бодлого
Санхүү, уур амьсгал, эрчим хүчийг АНУ-д «шинэ дипломат
бодлогын» гол зорилтуудад хамааруулж байна. Одоогийн санхүүгийн
хямрал тун өвөрмөц асуудлуудад анхаарлаа хандуулахыг шинэ
Ерөнхийлөгчөөс шаардаж байна. Тухайлбал, Америкийн санхүүгийн
институтууд сүйрсэнтэй холбогдон дэлхий дээр АНУ-ын байр суурь суларч
байгааг яах вэ гэдгийг Обама шийдэх болно.
Обама уур амьсгалын өөрчлөлттэй тэмцэх бодолтой байгаагаа мэдэгдээд
2050 он гэхэд нүүрс хүчлийн хий агаар мандалд цацагдах хэмжээг 80
хувиар бууруулна гэж амласан. Орчин үед экологийн сэдэв их ач
холбогдолтой байгааг, тэрчлэн Киотогийн протоколын үйлчлэл 2012 онд
дуусах бөгөөд олон улсын шинэ гэрээ байгуулах тухай хэлэлцээ тун
хүндрэлтэй явагдаж байгааг харгалзвал энэ нь Обамагийн захиргааны нэг
чухал сэдэв болж болох юм.
Эрчим хүч бол бас нэг ноцтой асуудал мөн. Обама Ойрхи Дорнод,
Венесуэлийн нефть нийлүүлэлтийн хараат байдлаас АНУ-ыг дараагийн 10
жилийн хугацаанд гаргахыг уриалж байна. Жимми Картераас эхлээд
Америкийн бүх Ерөнхийлөгч АНУ нефтийн импортоос хараат байдлаа багасгах
ёстой гэж байсан боловч нэг ч Засгийн газар энэ асуудлыг үр ашигтай
шийдэрлэж чадаагүй билээ.
Энэ бүх асуудлаас Обамагийн үед дэлхийд АНУ-ын гүйцэтгэх үүрэг
ямар байх вэ гэсэн цорын ганц асуулт бүрэлдэж байна. Түүнд шинэ
Ерөхийлөгч нэгдүгээр сарын 1-нээс эхлэн хариу өгөх болно.
Танд энэхүү мэдээлэл таалагдаж байвал Like дараарай! |