Тухайн ажлын байртай холбоотой мэдээлэл цуглуулж, түүнийг судлан шинжлэх үйл ажиллагааг ажлын байрны шинжилгээ гэнэ. Ажлын байрны шинжилгээ хийсний үр дүнд ажлын байрны тодорхойлолт гарна.

Ажлын байрны шинжилгээ хийж, тодорхойлолт бичих нь ХНМ-ийн үндсэн чиг үүргүүдийн нэг бөгөөд ХНМ-ийн бусад чиг үүргүүдтэй нягт холбоотой байдаг. Жишээ: ХН-ийн бүрдэлт гэдэг нь тухайн ажлын байранд тохирох ажилчныг сонгоход хүрэлцэхүйц тооны горилогчдыг хайх, өөртөө татах, цуглуулах үйл ажиллагаа юм. Ямар ажлын местэн дээр ямар хүнийг авах тухай үндсэн баримт бичиг нь болдог.

Ажлын байр ны иж бүрдлүүд

Ажилбар: тухайн ажлын байр нд хийгдэж байгаа хамгийн энгийн хєдєлгєєнїїд. Жишээ нь: явах  авах 

Элемент: хэд хэдэн ажилбарын нийлбэр. Жишээ нь: баглах, тээвэрлэх 

Зорилт: тухайн ажлыг гїйцэтгэхийн тулд зайлшгїй шаардагдах бїлэг элементїїд. 

Їїрэг: нэг буюу хэд хэдэн хоорондоо холбоотой зорилтын нийлбэр, хийх ёстой эцсийн ажил. 

Албан тушаал: нэг ажилчинд ноогдсон їїрэг хариуцлага.

Ажлын байр: їндсэн їїрэг ба хариуцлага нь хоорондоо адил, ажлын байрны нэг шинжилгээгээр судалж болох албан тушаалууд.

Мэргэжил: хоорондоо ижил тєстэй ажлын байрны нийлбэр

 Ажлын байрны шинжилгээ хийх аргууд

1.    Ажиглалт.

2.    Ярилцлага. 2 хэлбэрээр хийж болдог: тодорхой сатндартын дагуу, чөлөөт

3.    Асуулга

Ажиглалт.Энгийн, үйлдэл нь шууд нүдэнд тусах, ажлын байрыг шинжлэхэд ажиглалтын аргыг хэрэглэнэ. Энэ аргыг дангаар, эсвэл ажлын байрны шинжилгээний бусад аргуудтай хослуулж хэрэглэнэ. Ажиглагч тухай ажлын байранд байгаа хувь хүн болон бүлэг хүмүүсийг ажиглан тэмдэглэл хийнэ. Энэтэмдэглэлд:

1.    Хир хугацаанд хийж байна

2.    Ажлын орчин, нөхцөл ямар байна

3.    Ямар багаж, тоног төхөөрөмж ашиглаж байна вэ? зэргийг тусгана.

Ажлын байрны шинжилгээ хийхэд анхаарах 2 зүйлбайна.

1.    Хөдөлмөрийн судлах:

§  Тухайн ажлын байран дээр гүйцэтгэх ёстой зорилтыг хэрэгжүүлэхэд ямар ажилбарууд зайлшгүй хийгдэж байна вэ? (motion study)

§  Ажлын байран дээрх үйл ажиллагааг илүү үр ашигтай байлгахын тулд хэрхэн зохион байгуулах вэ?

2.    Цагийг судлах

§  Тухайн ажлын байран дээр гүйцэтгэх ёстой зорилтыг хэрэгжүүлэх ямар элементийг ямар хугацаанд хийж байна вэ

§  Тухайн ажлын байран дээр хийгдэх ёстой зайлшгүй элементийг дундаж ажилчин ямар хугацаанд хийж байна вэ?

Ажлын байрны тодорхойлолт. Энэ нь 3 үндсэн хэсэгтэй.

1.    Ерөнхий мэдээлэл

§  Байгууллагын нэр

§  Салбар нэгжийн нэр

§  Ажлын байрны нэр

§  Зэрэглэл, дугаар

§  Түүнд харьяалагдах ажлын байр

§  Бичсэн хугацаа, огноо

§  Орлон ажиллах хүмүүс

§  Бэлтгэсэн хүний нэр, албан тушаал

2.    Хүлээх үүрэг хариуцлага

§  Үндсэн зорилго (task), үйл ажиллагаанууд

§  Ямар эрх мэдэлтэй вэ?

§  Ямар тохиолдолд хариуцлага хүлээх вэ?

§  Ямар ажлын байруудтай холбоотой ажиллах вэ?

3.    Ажлын байранд тавигдах шаардлага

§  Боловсрол, мэргэжил

§  Дадлага, туршлага, ур чадвар

§  Тухайн ажлын байрны онцлогтой холбоотой шаардлага

Ажлын байрны тодорхойлолтонд боловсруулсан хүний гарын үсэг, огноо, мөн үинэчилсэн огноо зайлшгүй байна.