Монголчууд хүүхдээ дарга болоосой, хүний боол битгий хийгээсэй гэж залбираад суугаад байдаг. Дарга, босс гэдэг чинь азаар болдог юм биш. Хүмүүс харж судлаад дарга хийх чадвартай хүнийг л томилдог. Өөрөөр хэлбэл дарга хүн ээжээсээ төрдөг эсвэл аз дайраад болдоггүй. Даргыг эцэг эх багаас нь хариуцлагатай, дайчин, ухаалаг болгон төлөвшүүлдэг юм. Хүүхэд ч гэсэн том болоод босс хийх чадвар өөрт нь хөгжсөн эсэхийг шууд мэдэрч, хувийн бизнесээ үүсгэн байгуулдаг. Тиймээс даргыг сургууль биш амьдрал л бэлтгэж гаргадаг. Та хүүхдээ хэрхэн залж чиглүүлж, хөгжүүлнэ тийм хэмжээний хувь хүний төлөвшил сайтай болж өсч өндийдөг.

Мэдлэгт суурилсан эдийн засгийн хөгжил буюу ажиллагчдын мэдлэг, боловсрол, ур чадвар, бүтээлч шинэлэг санааг бүрэн дүүрэн ашигласнаар улс орныхоо хөгжил дэвшлийг өндөр түвшинд гаргаж чадсан туршлага, бүхнийг хүний төлөө гэсэн хандлагыг Сингапур орны анх уулзсан үйлчилгээний ажилтнаас л харж болох юм.
1980-аад оны үеэр Сингапурын ерөнхий сайд Ли Гуан Яао Японд айлчлах үеэрээ хөгжлийн гол түлхүүр нь хүн ба тэдэнд тулгуурлан хөгжлийг удирдах олон арга хэрэгсэл байдгийг мэдэрч, улс орноо төгс төгөлдөр, өндөр хөгжилд хүргэхийн төлөө бүхий л улс орныг уриалан хөдөлгөөн өрнүүлж, дээрх арга хэрэгслэлүүдийг төрийн бодлогоор системтэйгээр хэрэгжүүлсэн нь 150 гаруй жил Их Британий колонид байсан байгалийн баялаг байхгүй, газар нутаггүй шахам буурай орныг өнөөгийн Азийн бар, дэлхийн хөгжингүй орны нэг болгосон байна. Сингапур нь 710 м2 талбайтай хот улс бөгөөд парламентийн засаглалтай, 5 орчим сая хүн амтай, нийт хүн амын 76,8 хувийг хятад, 13,9 хувийг малайз, 7,9хувийг энэтхэг үндэстэн эзэлдэг. Хүн амын 82хувийг орон сууцжуулсан байна. Энэ нь хүн ардын тайван, баяр баясгалант чинээлэг амьдралын суурь болдог ажээ.

Өнөөгийн Монголын бизнес орчинд тулгамдсан гол гогцоо асуудлуудын нэг нь хүний хөдөлмөрийг үнэлж сурах болон сургах ингэснээр үүнтэй салшгүй холбоотой болох хөдөлмөрийн бүтээмжийг ихэсгэх явдал юм. Тийм боловч цалин, зардалаа өсгөөд чанартай бүтээгдхүүн, сайн мэргэжсэн ажилтантай болоё гэхээр бүтээгдхүүний өртөг өсөөд авах газар байхгүй, өрсөлдөх чадвар буурах гэх мэт хяслантай. Энэ хэвээрээ явъя гэхлээр шинэ техник, технологийн үнэ хадаад, технологийн шинэчлэл хийх хуримтлалгүй болчих гээд асуудалтай. Түүнээс гадна чадвартай мэргэжилтэн байтугай, дөнгөж сургууль төгсөөд ирсэн хүүхдүүд ажилдаа тогтвортой ажиллах сонирхолгүй болчихдог. Ингээд л чөтгөрийн тойрогт орчихоод дороо эргэлдээд байна.

Монгол хүний удирдах, удирдуулах хэв маягийг судлахын тулд эхлээд сэтгэлгээний онцлог, харилцах хэлбэрийг судлах нь зүйтэй. Удирдлагын талаар олон эрдэмтэд судалгаа хийж байсан боловч, аливаа улс үндэстний удирдах хэв маягийн талаар судалсан судалгаа тун хомс байгаа юм.
Монголчуудын сэтгэлгээнээс...
Монгол үндэстэн нүүдлийн соёл иргэншилтэйгээр олон зууныг үдсэн бөгөөд уг соёл иргэншил нь хүний байгалийн дасан зохицохуйг хөгжүүлэн дээшлүүлдэг байна. Нүүдэллэн явах үйл нь шууд байгальтай харьцдаг бөгөөд үүний дүнд бие махбодь чийрэгжиж, эрхтэн системийн тогтолцоо идэвхижин, эрүүл болдог. Үүний хамгийн тод жишээ бол ханиад юм.
Ханиадны вирус нь аюултай 25 вирусны тоонд ордог бөгөөд жилд дунджаар 2,500,000 хүн уг өвчнөөс болж нас бардаг. Харин энэ тоонд монгол хүн бараг багтдаггүй.

Гадаадын хөрөнгө оруулалтыг татаж, өнгөт үнэт металл, газрын тос, нүүрсний ордоо аж ахуйн эргэлтэд оруулж, үндэсний орлогоо арвижуулан ард түмний амьдралыг дээшлүүлж болно. Энэ мэдээж боломжтой бөгөөд баян чинээлэг амьдралын эх үндэс. Гэхдээ энэ бол хөгжил биш…
Хүн бүхэн хэрэглэгч, бас бүтээгч. Түүний бүтээх чадварын шалгуур нь мэдлэг. Мэдлэг бол хүч гэсэн ойголтыг шинжлэх ухаанд XYII зууны үед Фрэнсис Бэкон оруулж ирсэн. Мэдлэгийг дээдлэн шүтэх явдал аль ч улс үндэстэнд байдаг түгээмэл зарчим. Монголчууд ч ялгаагүй “Эрдэм эрхэм баян “ хэмээн эрдэм мэдлэгийг хэзээнээс дээдлэн шүтэж ирсэн түүхтэй. Үүний цаана орчин үеийн хэллэгээр мэдлэг бол үнэт капитал гэсэн ойлголт байгаа юм. Аливаа хүний хуримтлуулсан мэдлэг эзэндээ байнга орлого ашиг өгч байдаг тул капитал гэдэг нь маргаангүй.

Эрхэм гишүүн таны энэ өдрийн түмэн амгаланг айлтгая
“Монголын хүний нөөцийн институт”-ээс нийт гишүүддээ  хандан мэдээлэл тараахдаа албан ёсны хаяг болох ****@mhri.mn цахим шуудангаас түгээж байна. Бид танд “Монгол улсын дээд шүүхийн 33 дугаар тогтоол” зэрэг чухал мэдээллийг түгээх гэж байна.
Манай байгууллагын гишүүдийн мэйл хаягийн 90 орчим хувь нь ****@yahoo.com байгаа бөгөөд энэхүү Яахоо сервер нь манай захидалыг SPAM ангилалд оруулж байгаа нь харамсалтай байна.
Иймд та бүхэн өөрийн мэйл хаягтаа  ****@mhri.mn хаягуудыг Not spam тохиргоо хийцгээж шинэхэн мэдээллээ авцгааж байна уу.

Боловсрол, ялангуяа дээд боловсрол бол хөрөнгө оруулалт. Аливаа хөрөнгө оруу­лалтыг ирээдүйн ашгийг нь хүртэх зорилгоор хийдэг. Энэ хөрөнгө оруулалтыг өнгөрсөн 2008-2009 оны хичээлийн жилд л гэхэд манай улсын 116.000 оюутан, тэдний эх эцэг хамтран хийжээ. Төрийн өмчийн 48, төрийн бус (хувийн) 101 их, дээд сургууль, коллеж, гадаадын их сургуулийн 5 салбар, нийтдээ 154 сургуулиар дамжуулан хийж байгаа энэ хөрөнгө оруулалтын өгөөж харин ямар байгаа нь сонин.

Манай улс ч адилхан танаас энэ мөнгийг хуулийн хүчээр авдаг. Таны цалингийн 10 хувийг өөрөөс тань, бас нэг 10 хувийг таны ажил олгогчоос хураадаг. Өөрөөр хэлбэл, таны гэртээ авчрах байсан орлогын 20 хувийг төр авч байгаа хэрэг. Ноднинг хүртэл бүр 29 хувь байсан юм. Энэ хураамжийн нэг хувийг таны тэтгэмжид, дөрвөн хувийг эрүүл мэндийн даатгалд, нэг хувийг ажилгүйдлийн даатгалд,  үлдсэн 14 хувийг насны буюу тэтгэврийн даатгалд авч байгаа гэдэг. Та 40 жилийн турш сар бүр хураалгана. Цагтаа хураалгаагүй бол бас торгууль  төлнө. Шоронд ч орж магадгүй. Хурааж авах талд бол ямар ч асуудал байхгүй.

Хүн төвтэй хөгжлийн дэлхий нийтийн үзэл баримтлал. Улс төрийн хүсэл эрмэлзэл байгаа цагт асар их хөрөнгө шаардахгүйгээр хүний хөгжлийг хангаж болно. 1921 оноос хойшхи үеийн Монгол улсын туршлага харуулж байна хэмээн Монголын улсын хүний хөгжлийн 1997 оны илтгэлд өгүүлжээ. Хүний хөгжил гэдэг нь хүн бүр амьдралдаа өөрийн сонголтыг хийх боломжийг нь өргөжүүлж өгнө. Хүн өөрийн сонголтыг илэрхийлэх чадвараа бий болгох, бий болгосон чадвараа амьдралдаа үр ашигтай ашиглах боломжоо нэмэгдүүлэх асуудлууд хамрагдана.