Олон жижиг бизнесийн эздийн хувьд өрсөлдөхүйц тэтгэмж тусламжийн багц бий болгохоос авхуулаад байнга өөрчлөгддөг засгийн газрын дүрэм журмыг мөрдөх хүртэл ажил олгогчийн янз бүрийн үүрэг хариуцлагыг хэрэгжүүлэх нь нэлээн ядаргаатай ажил билээ. Том бизнесээс ялгаатай нь жижиг компаниуд эдгээр асуудлыг хариуцах тусгай хүний нөөцийн хэлтэстэй байх зардлыг дийлдэггүй. Үүний дүнд эдгээр үүрэг хариуцлага эзэнд өөрт нь ногддог. Гэвч эздэд эдгээр үүрэг хариуцлагыг үр дүнтэй гүйцэтгэх цаг зав, туршлага байдаггүй.

Ажлын гүйцэтгэл, бүтээмжийг дээшлүүлэх үүднээс ур чадвар, хандлага, ажлын арга барилд гаргаж буй өөрчлөлтийг сургалт гэнэ. Эдийн засаг, нийгэм, технологийн өөрчлөлт нь байгууллагын зорилго, стратегийн өөрчлөлтийг шаарддаг. Байгууллагад ажилтнуудыг сургах хөтөлбөрийн зэрэгцээ менежментийн хөгжлийн хөтөлбөр байх ёстой. Тухайн хүнийг шийдвэр гаргах, хүмүүстэй харилцах болон өөрийгөө ухамсарлах чадвар зэрэг үйл ажиллагаанд шаардлагатай бусад шинж чанар, ур чадварт шинээр суралцуулах эсвэл дээшлүүлэх зорилготой удаан хугацааны, төлөвлөгөөтэй үйл явц юм. 

Хүний нөөцийн бүрдүүлэлт. Энэхүү функц нь хэрэгцээтэй ажиллах хүчийг төлөвлөх, ажлын байрыг тодорхойлох, ажилд орох хүсэлт гаргагчдыг элсүүлэх, элсэгчдээс ярилцлага авах, мөн шилж сонгон авах, шинээр ажилд орсон ажилчдыг байгууллагатай танилцуулж ажил үүргийн баримжаа олгох хөтөлбөр зэрэг үйл ажиллагааг хамруулдаг.

Хүний нөөцийн бодлого. Улс орон нь хүний нөөцийн бодлогоо зөв боловсруулж, тэдний хүчийг шавхан ажиллавал дотоодын нийт бүтээгдэхүүн нэмэгдэж, улс орны хэмжээнд эдийн засгийн өсөлт явагдах боломжтой юм.

Хичээлийн тойм:
Хүний нөөцийн бодлого боловсруулах
•    Сонгон шалгаруулалт
•    Ажлын чиглүүлэг
•    Үргэлжилсэн суралцалт
•    Гүйцэтгэлийн менежмент

"Боннын" Т.Алтангэрэл (aka_bonnie@hotmail.com)

Монгол улс улс төрийн дотоод зөрчилдөөн, ядуурал, авилгал, хоцрогдол дунд он жилүүдийг үдэж өнгөрөөж байхад хөрш Хятад улсын эдийн засаг, шинжлэх ухаан өдрөөс өдөрт хөгжиж, хүн амын амьжиргааны түвшин дээшилж, дэлхийн бодлогыг тодорхойлох болов. Доройтол, арчаагүй байдал газар авсан нь дотоод гадаадын аливаа шалгуурыг үл дийлэх эмзэг, хүн ам нь нутаг уснаасаа дайжиж, ирээдүй гэх итгэл тун бүрхэг байгаагийх гэмээр.

Аливаа байгууллагад амжилтыг бий болгогч олон хүчин зүйл байдгийн нэг нь итгэлцэлийн тухай ойлголт юм. 21-р зууны ,,хүн хөгжвөл байгууллага хөгжинө” гэсэн менежментийн шинэ прадигм нь өнөөгийн бизнесийн болон төрийн байгууллагад өөрчлөлт шинэчлэлтийн шинэлэг асуудал болж тавигдаж байгаа ч монголын өнөөгийн нөхцөлд байгууллага, ажилтан хоорондын итгэлцлийн хүчин зүйл нь амжилтыг бий болгох нэг нөхцөл болж байна.Өөрөөр хэлбэл байгууллагын өрсөлдөх чадварын түлхүүр үзүүлэлт болж байна.

 Ажил хайж байгаа хүн ажлын ярилцлагад уригдана гэдэг нь ажилд орох хичээл зүтгэл нь амжилттай явагдаж байгааг илэрхийлж байгаа боловч өөрийгөө ажилд орох олон үе шатуудын зөвхөн нэг шатанд нь явж байгаа гэдгээ байнга санах хэрэгтэй. Үнэндээ, ажлын ярилцлага нь сонгон шалгаруулалтын нэг хэсэг боловч өөрөө маш олон үе шаттай процесс юм. Процесс гэдгийг нь тодруулбал, ярилцлагын үе шат маань яг тэд байх ёстой гэж хуульчлагдаагүй учраас ажил горилогч тухайн орохыг хүсэж буй ажлын байрны  онцлогоос шалтгаалж хоероос дөрвөн үе шаттай ажлын ярилцлагад орох тохиолдол бий.

“Human capital” буюу хүний капитал гэсэн ухагдахуун эдийн засаг, улс төр, нийгэм соёлын аль ч салбарт хэрэглэгдэх болжээ. 1960-аад он хүртэл хүнийг капитал гэж үзэхээс дэлхийн ихэнх эдийн засагч, эрдэмтэд цааргалж байсан ч тухайн улс орны эдийн засгийн хөгжилд хүн хамгийн чухал үүрэг гүйцэтгэдэг гэдгийг эртнээс тодорхолж байсан билээ. Адам Смит “ Yндэстнүүдийн баялаг, түүний эх сурвалж” бүтээлдээ боловсролын ач холбогдлыг хэдэнтээ онцлон тэмдэглэсэн байдаг. Тухайлбал, “хүн боловсрох, суралцах, туслахаар ажиллах үедээ олж эзэмшсэн авьяас, чадвар нь бодит зардалтай байдаг бөгөөд тэр нь тухайн хүнд хамаарагдах тогтмол капитал болно. Тэдгээр авьяас чадвар нь тухайн хүний баялаг, хөрөнгө хуримтлуулах хэрэгсэл болох ба улмаар, тухайн нийгмийн баялгийг бүрдүүлнэ.” гэжээ.